Redaksiyon Tercüme Nedir?

Redaksiyon, sözlük anlamına göre yazılmış bir metin üzerinde gereken düzeltmeleri yaparak yazıyı yayıma hazır duruma getirmektir (TDK, Güncel Türkçe Sözlük). Çeviri bağlamında ise tamamlanmış bir çeviri üzerindeki hataların düzeltilmesi anlamına gelmektedir. Bu hatalar; imla, gramer ve noktama işareti kurallarına uyulmamasından; kaynak metinle tutarsız olan çevirilerden; anlam bozukluğu ve hatalı cümlelerin bulunmasından; yanlış terim kullanımından; müşteri isteklerinin dikkate alınmamasından ötürü kaynaklanabilmektedir.

Sözlü çevirinin anlıksal gelişen bir süreci kapsaması sebebiyle bu alanda yapılan mikro hatalar gözardı edilebilmektedir. Ancak yazılı çeviri, daha uzun bir dönemi kapsamakta ve daha geniş kitlelere seslenmekte olduğu için bu alanda yapılan hatalar büyük sorunlara yol açmaktadır. Medikal çeviride yapılan hatalar insan hayatını tehlikeye sokabilirken; reklam çevirisinde yapılan hatalar ise marka imajını zedeleyebilmekte; ürünün yanlış tanıtılmasına sebep olabilmektedir. Çevirmen, ne kadar deneyimli ve başarılı olursa olsun çeviri sürecinde gözünden kaçan noktalar olabilir. En ufak bir hatanın kabul edilmediği bu alanlarda çevirmenin tamamladığı çeviri metnini redaksiyon sürecinden geçirmesi bu yüzden önemlidir.

Redaksiyon işlemi, çevirmen ya da düzeltmen tarafından yapılabilmekte; bu işlem kurumsal tercihlere göre değişebilmektedir. Ancak redaksiyon işlemini yapacak olan kişinin anadilinin metnin hedef dili olması çok önemlidir. Redaksiyonun titizlikle yapılması çevirinin kalitesi ve kurumsal itibar açısından gerekli bir süreçtir. Basit dilbilgisi hatalarında bile cümle kulağa doğru gelse de cümlenin bütün anlamı değişebilir. Bu da çevirmene olan güvenin azalmasına, müşteriyle anlaşmazlıkların ortaya çıkmasına, iki tarafın da maddi ve manevi zarara uğramasına sebep olur.

Redaksiyon yapılırken metin türü, hedef kitle, metnin içeriği, müşteri istekleri ve biçim kılavuzu dikkate alınmalıdır. Çünkü her çeviri metni, bağlama göre şekillenmektedir. Örneğin; “activate” kelimesini “aktive etmek” ya da “etkinleştirmek” diye çevirmek mümkündür. Burda son kararı vermemizi sağlayan unsur hedef kitlenin özellikleridir. Müşterinin “aktive etmek” kelimesinin kullanılmasını belirtmesi durumunda bu kelimeyi “etkinleştirmek” diye çevirmemiz büyük bir hataya sebep olacaktır. Düzeltmenin de bu kuralları dikkate alması, çevirmenin gözünden kaçan bu noktaların üzerinde durması gerekmektedir.

Redaksiyon sırasında düzeltmen bilgisayar destekli çeviri araçlarından yararlanabilir. Böylece hatalar otomatik bir şekilde düzeltilir, zamandan tasarruf sağlanır, düzeltmen çeviri metnini kolaylıkla redakte edebilir. Özellikle kısa sürede yapılması gereken büyük projelerde çeviri araçlarının bu anlamda büyük bir kolaylık sağladığı görülür. Ancak bu işlem sırasında salt araçlara bağlı kalmamak; metni eleştirel bir yaklaşımla ele almak ayrıca önem taşır. Çünkü çeviri araçlarının hedef ve kaynak dilin kendine has özelliklerinden dolayı çeşitli hataları tanıyamadığı bilinmektedir.

Çok sayıda hata içeren uzun çeviri metinlerinin redaksiyondan geçmesi zaman alabilmekte; projeyi yavaşlatabilmektedir. Güncel çeviri araçlarından yararlanılarak çeviri esnasında redaksiyon işlemini gerçekleştirmek böyle durumlarda etkili sonuçların alınmasını sağlar. Bu yüzden çeviri işletmelerinin çalışanlarına gerekli donanımı sağlaması önemlidir.